2021-08-19_Banner-blog6

ฟ้าทะลายโจรกับการรักษา COVID-19

ถ้าติดเชื้อโควิด-19 เริ่มใช้ฟ้าทะลายโจร (FA-THALAI–CHON) รักษาได้ไหม?

ใช้ได้ ตามประกาศพระราชกฤษฎีกา วันที่ 2 มิถุนายน 2564 กำหนดให้เพิ่มยาสารสกัดจากฟ้าทะลายโจร และยาจากผงฟ้าทะลายโจร ที่มีสารออกฤทธิ์ andrographolide” เป็นยาบัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร พ.ศ. 2564 โดยจัดเป็นยารักษาผู้ป่วยโควิด-19 ที่มีอาการน้อยได้

ฟ้าทะลายโจร เป็นสมุนไพรไทย ชนิดยาเย็นมีรสขม ที่ผ่านการศึกษาวิจัยอย่างครบวงจร ทั้งในหลอดทดลอง สัตว์ทดลองและในทางคลินิก (ในมนุษย์) พบว่าสารออกฤทธิ์ คือแอนโดรกราโฟไลด์ (andrographolide) และอนุพันธ์ (ที่สำคัญได้แก่ 14-deoxy-andrographolide, neo-andrographolide)  มีฤทธิ์ต้านอักเสบ ลดปวด ลดไข้ แก้ไอ แก้ท้องเสีย บรรเทาอาการโรคหวัด

นอกจากนี้ ยังพบว่า แอนโดรกราโฟไลด์ มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย กระตุ้นการสร้างภูมิคุ้มกัน ฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของการเกิดโรคระบบทางเดินหายใจ มีฤทธิ์ต้านไวรัสหลายชนิด เช่น งูสวัด ชิกุนกุนยา ไข้เลือดออก ไข้หวัดใหญ่ จนมีการนำมาใช้เป็นยารักษาโรคต่าง ๆ อย่างแพร่หลายมานานหลายสิบปี โดยเฉพาะในตำรับอายุรเวท การแพทย์แผนจีน การแพทย์แผนไทย (เดิมในบัญชียาหลักแห่งชาติ ให้ใช้บรรเทาอาการโรคหวัด เช่นไข้ ไอ เจ็บคอ ท้องร่วงที่ไม่มีการติดเชื้อ) ซึ่งมีความปลอดภัยสูง

ฟ้าทะลายโจรกับการรักษาโควิด19 (Covid-19) ได้ไอเดียมาจากไหน?

นักวิจัยจีน พบว่าสารสกัดฟ้าทะลายโจร กลุ่มไดแลคโตนและแอนโดรกราโฟไลด์ มีฤทธิ์ป้องกันเซลล์เพาะเลี้ยงจากการติดเชื้อไวรัส โคโรนาSARS (ระบาดปี พ. ศ. 2546) และเมื่อเกิดการระบาดของโควิด-19 ในจีนในปี พ. ศ. 2562 มีการทำการศึกษา In Silico docking และ molecular dynamics stimulation หลายโครงการ พบว่าแอนโดรกราโฟไลด์สามารถจับกับ target ที่จำเป็นต่อการเกาะ และ การแบ่งตัว ของไวรัส ได้หลายตัว ทีสำคัญคือจับได้ดีกับ Main protease ของเชื้อไวรัส (เอนไซม์ที่สำคัญในการแบ่งตัวของไวรัส) และกับ ACE2 receptor (ตัวรับที่ผิวเซลล์มนุษย์ที่ไวรัสมาเกาะเพื่อเข้าเซลล์) และจับกับ SARs-CoV-2 spike protein (ตัวที่ไวรัสใช้จับกับผนังเซลล์มนุษย์เพื่อเข้าไปในเซลล์) แสดงว่าแอนโดรกราโฟไลด์ น่าจะมีศักยภาพทั้งในการป้องกันเชื้อไวรัสไม่ให้เข้าเซลล์(ป้องกัน) และแบ่งตัว

(รักษา) กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กรมการแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือก และองค์การเภสัชกรรม จึงทำการศึกษาในหลอดทดลองและพบว่า แอนโดรกราโฟไลด์ป้องกันไม่ให้ไวรัสแบ่งตัวในเซลล์ ซึ่งมีฤทธิ์รักษา แต่ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อได้

แล้วใช้ได้ผลจริงไหมในคนที่ติดเชื้อโควิด-19 ? 

  • มีหลักฐานเชิงประจักษ์หลายชิ้นว่า ใช้ได้จริง ทีมเดิมข้างต้นได้ทำการศึกษานำร่องต่อร่วมกับ รพ.สมุทรปราการ ในอาสาสมัครที่เป็นผู้ป่วยโควิดที่มีอาการน้อย (ไอ มีเสมหะ เจ็บคอ ปวดศีรษะ จำนวน 6 ราย อายุเฉลี่ย 31.0± 11.8 ปี ได้รับการรักษาตามมาตรฐานร่วมกับฟ้าทะลายโจรที่มีแอนโดรกราโฟไลด์ 20 มก.ต่อแคปซูล ครั้งละ 3 แคปซูล วันละ 3 ครั้ง คิดเป็นแอนโดรกราโฟไลด์ 180 มก.ต่อวัน นาน 5 วัน พบว่าอาการของโรคลดลงอย่างมีนัยสำคัญทั้งในวันที่ 3 และ 5 ของการรับประทานฟ้าทะลายโจร จำนวนไวรัสลดลงต่อเนื่อง ผู้ป่วย 3 รายตรวจไม่พบเชื้อในวันที่ 5 มีอาการไม่พึงประสงค์เพียงค่าเอนไซม์ตับขึ้นเล็กน้อย 2 ราย และกลับเป็นปกติเมื่อหยุดให้ยา ผลการตรวจเลือดที่คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงของระดับ cytokines, growth factors, chemokines (กำลังตีพิมพ์)

กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ได้ทำการวิจัยต่อร่วมกับ รพ.ในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข 9 แห่งได้แก่ รพ.นครปฐม รพ.บ้านโป่ง รพ.สมุทรสาคร รพ.ราชบุรี รพ.กระทุ่มแบน รพ.ปทุมธานี รพ.แม่ระมาด จ.ตาก รพ.สมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รพ.สมุทรปราการ ในผู้ป่วยโควิด -19 ที่มีอาการน้อย โดยให้ฟ้าทะลายโจร ที่มีแอนโดรกราโฟไลด์ 180 มก.ต่อวัน นาน 5 วัน 309 ราย เทียบกับกลุ่มที่ไม่ได้ฟ้าทะลายโจร 526 ราย พบว่า 306 รายในกลุ่มที่ได้ฟ้าทะลายโจร มีอาการที่ดีขึ้นตั้งแต่วันที่ 1-5 ส่วนอีก 3 ราย มีปอดอักเสบแต่หายได้ (0.97%) เทียบกับกลุ่มที่ไม่ได้ฟ้าทะลายโจร 526 ราย ซึ่งมีอาการรุนแรงขึ้น เช่น มีปอดอักเสบ หรือใส่ท่อช่วยหายใจ ถึง 77 ราย (14.64%) จึงสรุปว่า การให้ฟ้าทะลายโจร สามารถรักษาผู้ป่วยโควิดที่มีอาการน้อยและลดโอกาสการเกิดปอดอักเสบได้ ทางกลุ่มผู้วิจัยกำลังทำวิจัยเพิ่มเติม โดยออกแบบให้มีความน่าเชื่อถีอมากขึ้นเป็นการวิจัยแบบสุ่มมีตัวเปรียบเทียบ

การวิจัยแบบสุ่ม ควบคุมด้วยยาหลอกปกปิดฉลากทั้งสองทาง RCT (Wanaratna K,et al :2021 รอตีพิมพ์) พบว่า แอนโดรกราโฟไลด์ ลดการเกิดปอดอักเสบเหลือ 0% (0/29) เทียบกับกลุ่มที่ได้ยาหลอก ที่เกิด 10.7% (3/28) และลดการตรวจพบเชื้อเทียบยาหลอก เป็น 34.5% (10/29) และ 57.1% (16/28) ตามลำดับ

การวิจัยเปรียบเทียบ โดยเก็บข้อมูลย้อนหลัง (comparative cohort retrospective study (Benjaponpitak A,et al ;2021รอตีพิมพ์) พบว่าแอนโดรกราโฟไลด์ ลดปอดอักเสบเหลือ 0.4% (1/243) เทียบกับ  24% (71/296) ในกลุ่มที่ไม่ได้ยา โดยมีประสิทธิภาพในการป้องกันปอดอักเสบ ได้ถึง 98.3% เมื่อให้ในขนาดถูกต้อง และทันเวลา

ระหว่าง พ.ค.- มิ.ย. พ.ศ. 2564 มีการระบาดของโควิด-19 ในเรือนจำใน กทม. และปริมณฑล 8/9 แห่ง มีผู้ติดเชื้อ มากกว่า 15,000 รายในช่วงเวลาเพียง 1-2 สัปดาห์ การสุ่มตรวจทุกเรือนจำ 150 ตัวอย่าง พบว่าเป็นสายพันธุ์ จากอังกฤษ B117UK นพ.เอนก มุ่งอ้อมกลาง จาก สนง.ป้องกันควบคุมโรคที่ จ.สระบุรี ได้นำเสนอผลลัพธ์การใช้ยา ในผู้ป่วย 120 รายนาน 5 วัน แบ่งออกเป็น 4 กลุ่มตามชนิดยาที่ให้

  • 1. ฟ้าทะลายโจรแบบบดผง 400 มก.ต่อแคปซูล มี แอนโดรกราโฟไลด์ 12 มก. รับประทาน 12 แคปซูลต่อวัน (เท่ากับ 144 มก.ต่อวัน)
  • 2. กระชายขาวแบบสกัด (300 มก.ต่อวัน) 
  • 3. ฟ้าทะลายโจร (144 มก.ต่อวัน) ร่วมกับกระชายขาว (300 มก.ต่อวัน) 
  • 4. ยาแผนปัจจุบัน Favipiravir ขนาดที่ใช้ 18x200 มก. วันแรก ตามด้วย 8x200 มก.ต่อวันจนครบ 5 วัน พบว่า 3 กลุ่มแรก ได้ผลดีกว่ากลุ่มที่ 4 ในแง่ลดเชื้อในทางเดินหายใจได้เร็วกว่า และป้องกันปอดอักเสบได้

สำหรับผู้ป่วยโควิด-19 ข้อมูลเหล่านี้นำมาประยุกต์ใช้ฟ้าทะลายโจรในการรักษาโควิด-19 อย่างไร

ฟ้าทะลายโจรรักษาโควิด-19 โดยยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัส ลดอักเสบ มีผลให้ลดไข้ เจ็บคอ ไอ และปรับภูมิคุ้มกัน จึงแนะนำให้ใช้ได้

(ในกรณีที่ไม่มีข้อห้ามใช้ฟ้าทะลายโจร (ดูเอกสารกำกับยา)) ตั้งแต่:

  • ผู้ที่สัมผัสใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อ ที่มีความเป็นไปได้สูงที่จะติดเชื้อ แต่ต้องรอการตรวจยืนยันเป็นระยะเวลานาน
  • ผู้ติดเชื้อที่ยังไม่มีอาการ หรือมีอาการแต่ไม่รุนแรง ไม่น่าจะมีปอดอักเสบตอนเริ่มรักษา ไม่เป็นปัจจัยเสี่ยงที่จะเป็นโรครุนแรงไป จนถึง
  • ผู้ที่ยังต้องรอการรับเข้ารพ. เพื่อรักษา โดยรอเป็นระยะเวลานาน และต้องเริ่มการรักษาให้เร็วที่สุดและไม่เกิน 72  ชั่วโมง

ชนิด ขนาด การให้ยา

ผู้ใหญ่

ผงบดหรือสารสกัดจากฟ้าทะลายโจร ชนิดแคปซูลหรือยาเม็ด รับประทานในขนาดยาที่มีปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์ 180 มก. ต่อวัน โดยแบ่งให้วันละ 3 ครั้ง กินติดต่อกัน  5 วัน โดยสามารถแบ่งให้หลังอาหารได้เพื่อลดอาการคลื่นไส้อาเจียน  

ถ้าจำนวนแคปซูลต่อครั้งมาก อาจแบ่งให้ 4 ครั้งต่อวัน

เด็กโต

3-3.5 แอนโดรกราโฟไลด์ต่อน้ำหนักตัว 1 กก. ต่อวัน

ในกรณีที่มีน้ำหนักตัว 50 กก. ขึ้นไป ให้ใช้ขนาดผู้ใหญ่

อ้างอิงข้อมูลจาก